10/31/2014

ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΑΝΝΑ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΗΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 1944

 Η Επιχείρηση «ΜΑΝΝΑ» 
τον Οκτώβριο του 1944

Κόκκαλης Γεώργιος, ιστορικός


Πρώτο μερος: Εισαγωγή
Το μέτωπο της Μεσογείου απέκτησε μια ιδιαίτερη κινητικότητα από την αρχή του 1944.  Για τους Βρετανούς που ανησυχούσαν σφόδρα για την ενδυνάμωση του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (Ε.Λ.Α.Σ.) και την πρωτοβουλία των κινήσεων που είχε στην ύπαιθρο αλλά και στις πόλεις, αποτέλεσε από τον Φεβρουάριο του 1944 πρώτιστης προτεραιότητας η διευθέτηση του ελληνικού ζητήματος – προς όφελός τους φυσικά -  με ή χωρίς τον βασιλιά, με ή χωρίς την πλειοψηφία των αστών και «αστέγων» πολιτικά, πολιτικών. Μια πληθώρα τεκταινόμενων, όπως η δημιουργία της Π.Ε.Ε.Α. , το κίνημα του στρατού και ναυτικού στην Μέση Ανατολή, η διάλυση του 5/42 του Ψαρρού, οδήγησε τους Άγγλους σε τακτικούς ελιγμούς εγκλωβισμού του ΕΑΜ, συμμετοχής του σε μια κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, όπως ήταν οι συμφωνίες του Λιβάνου και λίγο αργότερα της Καζέρτας. Όπως κάθε διπλωματική «πίεση» του ισχυρού απέναντι στον ασθενέστερο, όπως αυτό καταγράφεται σε διεθνή κλίμακα, συνοδεύεται επίσης και με τακτικές επίδειξης στρατιωτικής ισχύος και δημιουργίας εντυπώσεων περί άμεσης ανάληψης δράσης και κατοχής νευραλγικών σημείων στην περιοχή του πείσμονα αντιπάλου.

Το σχέδιο με την ονομασία «ΜΑΝΝΑ» αποτέλεσε το στρατιωτικό σχέδιο επιστροφής της εξόριστης «εθνικής» κυβέρνησης Καϊρου και Βρετανών. Η 2η Ανεξάρτητη Ταξιαρχία Αλεξιπτωτιστών (2nd Independent Parachute Brigade) αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος και τα 70 περίπου μεταγωγικά αεροσκάφη της 51ης Πτέρυγας Μεταφορών της American.Air.Force. (A.A.F.)  τον απαραίτητο αεροπορικό στόλο εφαρμογής  της «πολιτικής των κανονιοφόρων». Η επιχείρηση «ΜΑΝΝΑ» έχοντας διαπιστευτήρια την προσυμφωνημένη συμφωνία της Καζέρτας και  την υπαγωγή των αντάρτικων σχηματισμών υπό την διοίκηση ενός στρατηγείου άνευ αποστολής (βλ Στρατηγείο Μέσης Ανατολής) έλαβε χώρα στην ζώνη προσγείωσης Μεγάρων στις 14-18 Οκτωβρίου 1944. Η μαζική βρετανική στρατιωτική αποστολή των «κόκκινων μπερέδων» έφερε και ένα πρόγραμμα επισιτιστικής βοήθειας προς τον άμαχο πληθυσμό, βιαστικής επινόησης και αναποτελεσματικό. Και σε αυτό το πρόγραμμα σημαντική συμβολή είχε η RAF καθώς και η A.A.F.  Για πρώτη φορά στην ημιανεξάρτητη πολιτική ιστορία του ελληνικού κράτους η επαναφορά της χώρας σε καθεστώς εξάρτησης θα γινόταν υπό την ισχύ που πρόσφερε η κυριαρχία των αιθέρων από τη Royal Air Force


Δεύτερο μέρος:
Με επιμέλεια  του Κασιμάτη Μανώλη, φωτογράφου – ερευνητή παρουσιάζεται και αναλύεται το έργο των φωτοκινηματογραφικών στρατιωτικών τμημάτων της επιχείρησης με δημοσίευση του φωτογραφικού και κινηματογραφικού υλικού.Το υλικό, τμήματα του οποίου πρώτη φορά παρουσιάζονται, πρόερχεται απο βρετανικά αμερικάνικα αρχεία , ενώ αναγράφονται και μερικά ονόματα  στρατιωτικών φωτογράφων και κινηματογραφιστών.



10/25/2014

Για την επετειο της Απελευθερωσης της Λαρισας στις 23 Οκτωβριου 1944.Δημήτρης Α. Μπάρμπας.


«ΛΑΕ ΘΥΜΗΣΟΥ ΤΟ ΧΩΜΑ ΠΟΥ ΠΑΤΑΣ,
ΛΕΥΤΕΡΩΣΕ Ο ΑΡΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΑΜ – ΕΛΑΣ»
  Στις μέρες μας το σύνθημα αυτό ηχεί σε πολλές κινητοποιήσεις του λαού μας και αποτυπώνει με αυθεντικότητα και ακρίβεια την «ιστορική αλήθεια», για την απελευθέρωση της Ελλάδας.
70 χρόνια πέρασαν από τότε που ο ΕΛΑΣ, πρώτα με την Πολιτοφυλακή και μετά από την Ταξιαρχία ιππικού, με επικεφαλείς τον Κασσάνδρα και τον Μπουκοβάλα, μπήκε στην πόλη.
Η απόδοση της πραγματικής απεικόνισης της απελευθέρωσης της Ελλάδας, δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι ο ΕΛΑΣ ήταν η πιο αξιόλογη στρατιωτική δύναμη που κυνηγούσε «κατά πόδας» τους Γερμανούς μέχρι τα σύνορα. Ούτε στο γεγονός ότι ξεκαθάριζε τον τόπο από κάθε δοσιλογικό κατακάθι που είχε ζυμωθεί στην Μεταξική δικτατορία και λυμαίνονταν τον λαό, με τις πλάτες των δωσίλογων κυβερνήσεων  των Τσολάκογλου, Ράλλη και των κατακτητών.
Σ’ αυτήν την γιγαντομαχία συγκρούστηκαν δύο κόσμοι, ο αντιφασίστες με τους φασίστες. Αυτοί που πολεμούσαν τον φασισμό, με αυτούς που τον υπηρέτησαν φορώντας Γερμανικές στολές και περιβραχιόνια με τον αγκυλωτό σταυρό όπως οι ΕΑΣΑΔίτες και ΠΑΟτζίδες, ή έχοντάς τον στην καρδιά τους, όπως οι Χίτες». Πρωτοπόροι σ’ αυτή τη γιγαντομαχία, αναμφισβήτητα οι κομμουνιστές, οι πιο συνεπείς αντιφασίστες που παλεύουν και χτυπούν το «φίδι» και την μήτρα που το γεννάει, τον καπιταλισμό.
 Όσο και αν προσπάθησαν οι μελλοντικές κυβερνήσεις, όση μελάνι και αν ξόδεψαν διάφοροι συστημικοί «ιστορικοί» και πλαστογράφοι, για να κρύψουν την προδοσία και τους προδότες, όσο και αν αρέσκονταν να μιλάνε για «λήθη», ποτέ δεν μπόρεσαν να ξεριζώσουν από την πλειοψηφία του λαού μας την μνήμη, πως υπήρχαν και υπάρχουν Έλληνες και «Έλληνες» ή Άνθρωποι και «ανθρωπάκια».
Η τεράστια συνεισφορά των οργανώσεων της αντίστασης[1] – ΕΑΜ, Εθνική Αλληλεγγύη, Πολιτοφυλακή – ήταν κυρίως η συμπόρευση με τον λαό, η στήριξη για την επιβίωσή του και η ενθάρρυνση διατήρησης της «αξιοπρέπειάς» του, από την συμμετοχή στην αντιφασιστική πάλη. 
Στην διατήρηση αυτής της αξιοπρέπειας και στην προσπάθεια συμβολής του λαού στην συλλογική του επιβίωση και εκτός απ’ όλες τις άλλες δράσεις του το ΕΑΜ τις τελευταίες μέρες της κατοχής, έριξε το σύνθημα: «Κανείς δεν πρέπει ν’ αγοράσει τίποτα απ’ τους Γερμανούς».
Μ’ αυτόν τον τίτλο, η «ΑΛΗΘΕΙΑ[2]», σε άρθρο της, στις 17.10.1945,  γράφει: «Κανένας   δεν πρέπει ν’ αγοράζει τίποτα απολύτως απ’ τους Γερμανούς’’. Αυτό ήταν το σύνθημα που είχε ριχθεί τις τελευταίες μέρες της σκλαβιάς.
Οι Γερμανοί φεύγοντας και μη μπορώντας να πάρουν μαζί τους ούτε τα πυρομαχικά τους είχαν αρχίσει να πουλάνε ό,τι πράγματα  τους «περίσσευαν», τους «περίσσευαν» είναι ένας λόγος. Έτσι, λοιπόν, άρχισαν να βγάζουν στο ξεπούλημα τρόφιμα (ζαχαρίνι, όσπρια), σαπούνια, λάδια, υφάσματα, ρουχισμό, έπιπλα, βενζίνες, κουφώματα από σπίτια, κρεβάτια, κουνουπιέρες και άλλα είδη. Ό,τι, δηλαδή, στα χρόνια της κατοχής άρπαξαν, έκλεψαν και λεηλάτησαν απ’ το Λαό, το πωλούσαν τώρα πάλι σε μας τους ίδιους.
Όμως, το σύνθημα ήταν να μη αγοράσει κανένας τίποτα. Γιατί έτσι κι αλλιώς οι γερμανοί δεν μπορούσαν να τα πάρουν μαζί τους. Αναγκαστικά θα τ’ άφηναν εδώ. Κι’ εκτός απ’ αυτό πουλώντας είδη τα μετέτρεπαν σε λίρες που τις έπαιρναν μαζί τους. Κι έτσι ήταν το ίδιο γι’ αυτούς.
Στις αρχές του ξεπουλήματος της «Βέρμαχτ» οι γερμανοί προσέφεραν τα ‘’είδη τους’’ σε κανονικές … τιμές. Όταν, όμως,  είδαν πως ο κόσμος δεν τα έπιανε στα χέρια του.
Άρχισαν τα παζαρέματα κατεβάζοντας τις τιμές.
Και πάλι δεν γίνονταν αγοροπωλησίες.
Επειδή, όμως, ήταν αποφασισμένοι όσο όσο να τα πουλήσουν, άρχισαν να κάνουν γενναιότερες … εκπτώσεις. Παντού όλοι σαν ένας άνθρωπος οι Λαρισινοί απαντούσαν πως δεν μπορούν ν’ αγοράσουν.
Οι Γερμανοί άρχισαν να στριφογυρίζουν με τους μπόγους στην αγορά, να σταματάνε τον καθένα στον δρόμο, να χτυπάνε τις πόρτες απ’ τα σπίτια και γενικά έψαχναν να βρούνε πελάτες για το ξεπούλημα.
Ο Λαός, όμως, πιο πεισμωμένα αρνιόταν ν’ αγοράσει.

 Οι Λαρισαίοι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, παρά τις τεράστιες υλικές καταστροφές  και τις ανθρώπινες απώλειες, κράτησαν ψηλά την σημαία της αντίστασης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. 
(φωτογραφία: Η γέφυρα του Πηνειού και η οδός Πανός γεμάτη ερείπια).
Τις τελευταίες μέρες προσφέρθηκαν στις πιο εξευτελιστικές τιμές μεγάλες ποσότητες ειδών. Το πράγμα είχε καταντήσει να πάρει κωμική όψη. Κάποιος Γερμανός πρόσφερε τσουβάλια τσιμέντο, [;] κυβικά ξυλεία, πισσόχαρτο και άλλα είδη μόνο για 8 λίρες. Άλλος έδινε 5 ραδιόφωνα (κλεμμένα φυσικά) για 3 λίρες. Προσφέρθηκαν 500 οκ. ζάχαρης με 50 δισεκατομμύρια την οκά ενώ στην αγορά είχε 800 δισεκατομμύρια.

Ένας άλλος πωλούσε έναν αρπαγμένο γάιδαρο για ένα πακέτο τσιγάρα. Κι, όμως, κανένας δεν αγόραζε τίποτα.
Οι Γερμανοί φαίνεται πως έμαθαν γιατί δεν αγόραζε ο κόσμος, άρχισαν να διαδίδουν ότι όσα είδη τρόφιμα κ.λ.π. τους περισσέψουν και δεν τα πουλήσουν θα τα κάψουν. Και μάλιστα έκαψαν δοκιμαστικά μερικά είδη στην πλατεία ταχυδρομείου έτσι για να δει ο κόσμος. Μα κι αυτά δεν στάθηκαν ικανά να μεταπείσουν τους Λαρισινούς ν’ αγοράσουν. Κανένας Λαρισινός, έξω από τους προδότες και τους συνεργασθέντες δεν μπορούσε να ξεχάσει ότι αυτοί οι μόνοι οι Γερμανοί λεηλάτησαν την Λάρισα.
Οι εγωιστές Γερμανοί έπαιρναν περιφρονητική απάντηση από τον Λαό της Λάρισας.
Κανένας δεν πήγε ν’ αγοράσει τα πλιάτσικα. Κι οι περήφανοι Γερμανοί έκαναν ό,τι χρειάζονταν. Τα παράτησαν εδώ κι έφυγαν κυνηγημένοι προσπαθώντας να σώσουν τα κεφάλια τους».
Αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αντίστασης συνέβαλε να οικοδομήσει το ΕΑΜ. Γι’ αυτό και δεν θα σβήσει ποτέ αυτός ο προβολέας που φέγγει την λεωφόρο του μέλλοντος που οδηγεί στην κατάκτηση της  κοινωνικής απελευθέρωσης και στο σταμάτημα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Δημήτρης Α. Μπάρμπας.
Δημοσιεύτηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ στις 24.10.2014


[1] Η αναφορά στην ΕΑΜικά αντίσταση, έχει σχέση με τον μοναδικό – ειδικά στην Θεσσαλία – αντιστασιακό φορέα, που είχε παλλαϊκή έκφραση, μαζική πανλαϊκή οργάνωση, διαρκή παρουσία και ήταν εκφραστής της μοναδικής αντιφασιστικής κυβέρνησης στην κατεχόμενη Ελλάδα.
[2] Η «ΑΛΗΘΕΙΑ» ήταν όργανο του ΕΑΜ Λάρισας.